Fora przedsiębiorców i księgowych zalewają pytania i wątpliwości dotyczące nowego rozwiązania z zakresu podatku VAT (split payment), które wchodzi w życie 1 listopada 2019.
Czym jest mechanizm podzielonej płatności?
Mechanizm podzielonej płatności (z ang. split payment) to narzędzie dostępne w Polsce od lipca 2018, a jego stosowanie jest dobrowolne. Z jego użyciem nasza płatność dzielona jest na dwie części: kwota netto trafia na ROR sprzedawcy, a VAT transferowany jest na konto VAT przypisane do tego rachunku. MPP to przede wszystkim narzędzie przydatne fiskusowi – sprzyja opłacaniu zobowiązań z tytułu VAT w terminie, gdyż środkami gromadzonymi na kontach VAT-owskich przedsiębiorca nie może dowolnie gospodarować. Aby je uwolnić, należy złożyć wniosek do naczelnika urzędu skarbowego, a ten może wniosek odrzucić, np. w sytuacji, gdy podatnik ma jakieś zaległości podatkowe.
Ze środków zgromadzonych na koncie VAT można jednak korzystać przy opłacaniu faktur właśnie metodą split payment. Wówczas z głównego rachunku ubywa tylko kwota netto faktury, a reszta przelewana jest z rachunku VAT (jeśli saldo tego rachunku nie wystarcza na pokrycie VAT-u z faktury, różnica pobierana jest z głównego konta).
Split payment vs odwrotne obciążenie
Odwrotne obciążenie to rozwiązanie funkcjonujące w Polsce w branżach podatnych na wyłudzenia podatku VAT, m.in. w branży budowlanej i stalowej. Polega na przeniesieniu odpowiedzialności za rozliczenie podatku należnego na nabywcę. Ustawodawca zauważył jednak, że odwrotne obciążenie nie jest narzędziem idealnym i od 1 listopada 2019 zostanie zlikwidowane, a na jego miejsce wejdzie obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności.
Obowiązkowy split payment
Jak wspomniano wyżej, obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności będzie spoczywał na nabywcach usług i towarów objętych do tej pory odwrotnym obciążeniem. Na tym jednak nie kończy się ta lista, gdyż powstał nowy załącznik do ustawy o VAT, zgodnie z którym obowiązkiem stosowania MPP objęte zostało 150 grup towarowych i usługowych określonych w PKWiU. Należy do nich m. in. sprzęt elektroniczny, odpady recyklingowe, części samochodowe, paliwa i wspomniane już usługi budowlane oraz stal. Pełną listę towarów i usług, których dotyczy obowiązek stosowania split payment znajdziemy w załączniku nr 15 do ustawy o podatku od towarów i usług.
MPP nie dotyczy jednak wszystkich transakcji dotyczących towarów lub usług wymienionych w załączniku nr 15. Aby powstał obowiązek jego zastosowania, transakcja (w tym przypadku faktura) musi opiewać na kwotę 15 tys. zł lub wyższą. Oczywiście, nic nie stoi na przeszkodzie, aby split payment stosować także dla niskowartościowych transakcji, również nieobejmujących towarów i usług z załącznika. Należy też zwrócić uwagę na fakt, iż obecność na fakturze o ogólnej wartości ponad 15 tys. zł jednej pozycji z załącznika nr 15, np. o wartości 10 zł obliguje nas do uiszczenia płatności zgodnie z MPP. Możliwe jest także wykorzystanie split payment tylko dla części faktury, co do której odnoszą się te przepisy, a pozostałość kwoty można przetransferować łącznie z VAT-em. Należy jednak pamiętać o solidarnej odpowiedzialności, której temat został już poruszony w artykule o białej liście podatników VAT.
Co bardzo ważne, obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności dotyczy nie tylko przedsiębiorców będących czynnymi podatnikami VAT, ale także osób fizycznych i prawnych zwolnionych z jego płacenia. Unikną go jedynie konsumenci.
Adnotacja o MPP – obowiązek sprzedawcy i nabywcy
Sprzedawca wystawiający fakturę za usługi lub towary z załącznika nr 15 do ustawy o podatku od towarów i usług ma obowiązek, w przypadku transakcji o wartości 15 tys. zł brutto lub większej, dodać na fakturze adnotację „mechanizm podzielonej płatności”. Za uchybienia w tym obszarze będą groziły sankcje – 30% wartości VAT wykazanego na fakturze i do 180 stawek dziennych grzywny.
Nabywca nie ma prawa zignorować informacji o obowiązku zastosowania MPP widocznej na fakturze. Dokonanie płatności w nieprawidłowy sposób skończy się wyrzuceniem z kosztów uzyskania przychodu kwoty netto faktury oraz dodatkową sankcją w wysokości 30% VAT-u z faktury. Ponadto, nabywcy grozi także grzywna do 720 stawek dziennych.
Sposób na uniknięcie sankcji
Sprzedawca uniknie sankcji, jeśli w inny sposób, niż poprzez adnotację na fakturze, poinformuje nabywcę o obowiązku dokonania płatności wg MPP oraz skoryguje fakturę, dodając brakujący element, a nabywca rzeczywiście użyje metody split payment.
Nabywca nie zostanie pociągnięty do odpowiedzialności za nieprawidłowości, o ile na fakturze zakupu nie znajduje się informacja o split payment. Nie dotyczy go wtedy wyłączanie z kosztów podatkowych kwoty netto, ani kara w wysokości 30% wartości VAT z faktury.
Solidarna odpowiedzialność a split payment
Należy jednak pamiętać, że, mimo niedogodności, stosowanie mechanizmu podzielonej płatności będzie wysoce korzystne od 1 stycznia 2020. Wtedy w życie wejdą przepisy, zgodnie z którymi niezastosowanie się do obowiązku MPP oznaczać będzie współodpowiedzialność nabywcy za zaległości podatkowe sprzedawcy dotyczące zawartej między nimi transakcji. W praktyce oznacza to, że nawet przedsiębiorcy nie mający nic wspólnego z branżami wrażliwymi, zaczną stosować MPP – z początku dla bezpieczeństwa, a ostatecznie z konieczności. W końcu chyba nikt nie ma wątpliwości, że obowiązkowy MPP odbije piętno na płynności finansowej podmiotów, które będą miały do pełnej dyspozycji nie 100, a ok. 81% swoich środków pieniężnych. To z kolei zmusi je do dokonywania podzielonych płatności, które umożliwią upłynnienie zamkniętych na kontach VAT środków.
TL;DR
Od 1 listopada 2019 faktury za usługi i towary z załącznika nr 15 do ustawy o VAT o wartości 15 tys. zł brutto lub więcej objęte będą obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności. Sprzedawca musi poinformować nabywcę o tej konieczności adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”, a kupujący musi się do tych wytycznych zastosować. Karą za niezastosowanie się do nowych przepisów od 1 stycznia 2020 będą grzywny i wyłączenie kwoty netto z faktury z kosztów podatkowych.
Dla klientów biura Ada Księguje oznacza to konieczność weryfikacji sprzedawanych towarów i usług, pamiętania o załączaniu informacji o obowiązkowym MPP oraz dokonywania płatności według wytycznych. Księgowa biura rachunkowego nie jest w stanie uchronić przedsiębiorcy przed konsekwencjami uchybień w tym zakresie.
